Jan van de Luijster is imker bij kinderboerderij Nieuw Rotsoord. Het houden van bijen doet hij met groot plezier en enthousiasme. Hij vertelt over de honingproductie, favoriete bloemen, te vermijden zaden en wat je moet doen als ze gaan zwermen.

De bijenkasten van Jan staan tussen de kinderboerderij en de moestuinen. Voor de bijenstal hangen netten om te zorgen de bijen voldoende hoogte maken als ze af- en aanvliegen. In de winter staan er 20 tot 30 kasten, maar in het voorjaar en het najaar zijn het er minder. Dan gaan de kasten op reis. De bestemmingen zijn altijd locaties waar geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, bijvoorbeeld in de Betuwe of de heide. Daar is Jan heel alert op.

Bijen zijn heel belangrijk voor de moestuin. Ze verspreiden stuifmeel zodat bloemen bevrucht kunnen worden. Zonder bijen geen bramen, aardbeien, courgettes, appels en peren. De bijen zorgen voor fruit en groente van a-kwaliteit. De honing die de bijen van Nieuw Rotsoord produceren is te koop bij de kinderboerderij. Wat opvalt is dat het lindehoning heet. Dat is typisch voor Utrecht. Ook de bijen van Jan maken veel gebruik van de lindes in Utrecht, bijvoorbeeld die langs de Briljantlaan.

Bijenkroeg

Een bij heeft water, stuifmeel en nectar nodig. Dit moet hij vinden in een straal van vijf kilometer rondom de kast, anders kost het teveel energie voor de bij om nog honing te kunnen produceren. Om een langdurige reis te voorkomen, heeft Jan vlak voor de kasten een bak met vochtig mos en vochtige aarde staan waar ze terecht kunnen voor water. Maar soms zie je ook een groepje bijen water drinken uit een plas, een zogenaamde bijenkroeg. Geschikte planten voor bijen zijn narcissen, sneeuwklokjes en krokussen in het vroege voorjaar. Maar ook lavendel, kruisbes, bramen, rozemarijn en paardenbloemen!

Biologische zaden en planten

Helaas zijn bijen regelmatig in het nieuws in verband met sterfte door neonicotinoїden. Neonicotinoїden worden veel gebruikt als schimmelwerende zaadcoating. Deze komt via de grond en de plant in de nectar van de bijen terecht. De bij slaat het op in het vetlichaam en dit wordt in de winter aangesproken. Als de bijen om andere redenen toch al verzwakt zijn, dan kan een volk uitsterven. Als je biologische zaden koopt weet je zeker dat ze de bijen niet schaden. Biologische zaden kan je online vinden via www.vreeken.nl,  www.bolster.nl of www.zaadhandelvanderwal.nl.

De eitjes van de moer

In het bijenvolk houdt de koningin (‘moer’) het volk in stand door eitjes te leggen. De werksters zijn de vrouwtjesbijen, zij hebben verschillende taken in hun leven. De darren zijn de mannelijke bijen. Zij zorgen in de zomer voor de bevruchting. In het najaar hebben ze geen functie meer en worden door de werksters uit de kast verwijderd. Bovenin een bijenkast zit de honingkamer, daaronder de broedkamer. Regelmatig wordt de honing door de imker uit de kast gehaald. In het najaar wordt per kast zo’n 15 kilo speciale ‘suikers’ toegevoegd als wintervoorraad voor de bijen.

 

 

Zwermen

In het voorjaar wonen zo’n 5.000 bijen in een kast. Dit aantal wordt snel groter en in de zomer kunnen wel 20.000 bijen in een kast verblijven. Wanneer het huis te klein wordt voor de bijen, dan vertrekt de oude koningin. Deze zwermt uit op zoek naar een nieuwe plek. Voordat ze op pad gaat, zoeken ‘speurbijen’ alvast de beste plekjes. De koningin gaat daar dan naar toe. Wanneer de rest van de bijen merkt dat de koningin weg is, gaan ze achter haar aan. Na een minuut of 10 hebben ze haar weer gevonden en wordt de zwerm compacter, als een bal rond de koningin.

Jan selecteert de koninginnen zodanig dat hij de prikgrage en zieke eruit haalt. Ook haalt hij veel ‘moerdoppen’ weg, zodat er zo min mogelijk natuurlijke zwermen uitbreken. Een moerdop is een cel waarin een koningin opgroeit. Door te zorgen voor voldoende eten, ontstaat er ook geen hongerzwerm. Mocht er nu toch een keer een zwerm blijven hangen op de moestuin, dan kun je Jan altijd bellen (06-19103613) of via de beheerder van de kinderboerderij.

Elk jaar is anders

Op de vraag wat Jan het leukst vindt aan de bijen, vertelt hij dat het hem om het geheel gaat. Het uitsorteren van de juiste koningin uit de soms wel tien anderen die zijn uitgekomen. Het zorgen voor het ziektevrij houden en het slagen van het hele proces. Het weer dat van grote invloed is op de bijen. Al die aspecten van bijenhouden vindt hij prachtig, en elk jaar is weer anders. Dat is het leuke van imker zijn, zegt Jan.